Ouderschap
De scheiding
Als je gaat scheiden, blijf je samen de ouders van jullie kinderen. Voor de meeste kinderen is het heel naar als hun ouders gaan scheiden. Als ouder kan het lastig zijn hoe je hiermee omgaat. Je kind kan op verschillende manieren reageren. Steun is voor een kind met gescheiden ouders heel belangrijk.
Hoe reageert je kind op de scheiding?
Als je kind hoort dat jullie gaan scheiden, kan het schrikken, boos, bang of verdrietig worden. Sommige kinderen voelen zich schuldig en zijn bang dat het aan hen ligt. Oudere kinderen schamen zich soms tegenover anderen. Heel jonge kinderen begrijpen niet alles, maar kunnen wel last hebben van ruzies en stress. Dat geldt ook voor je ongeboren baby als je zwanger bent.
Door een scheiding verliezen kinderen een deel van hun zelfvertrouwen. Ze voelen zich machteloos door het uit elkaar gaan van hun ouders. Soms zijn ze een tijdje boos. Soms verliest een kind het vertrouwen in de wereld om hem heen. Vooral als alles verandert: ouders uit elkaar, kind moet verhuizen, naar een andere school, kan dit traumatisch zijn voor een kind.
Alles wat 'normaal' was, verandert. Dat kan een onveilig gevoel geven. De scheiding maakt de toekomst onzeker en dat zorgt voor veel emoties. Daardoor kan je kind zich lastig gaan gedragen of juist heel stil worden. Sommige kinderen kunnen zich weer 'jonger gaan gedragen'. Dit kán te maken hebben met de scheiding. Er gebeuren veel onbegrijpelijke dingen voor je kind. Een jonger kind kan dat nog niet allemaal onder woorden brengen. Sommige kinderen krijgen last van angsten, lichamelijke klachten zoals buikpijn, of problemen op school. Gelukkig gaat het met de meeste kinderen na ongeveer twee jaar weer goed.
Een kind verliest soms ook contact met de familie. Het is voor kinderen belangrijk om (voorzover mogelijk) contact te houden met de familie van beide ouders (opa, oma), al is het maar per brief, e-mail of telefoon.
De scheiding kan ook een opluchting zijn voor je kind. Bijvoorbeeld omdat er dan geen ruzies meer zijn in huis. Lees op NJi.nl welke gevolgen de scheiding nog meer voor je kind kan hebben.
Denk eraan dat niet alle gedrag met de scheiding te maken heeft. Kinderen ontwikkelen zich ook gewoon. Gedrag kan soms verklaard worden door een nieuwe fase in het leven van een kind. Als je de gevoelens van je kind na de scheiding niet erkent of als niet belangrijk ziet, kunnen er gedragsproblemen bij je kind ontstaan. Misschien kun je als ouder de gevoelens en emoties van je kind er niet bij hebben, omdat je zelf veel moeite met de scheiding hebt. Kijk dan of je iemand anders kunt vinden, die je kind in deze moeilijke periode op kan vangen.
Trouw aan ouders
Een kind is meestal trouw aan allebei de ouders. Daarom kan de scheiding moeilijk zijn voor je kind. Misschien heeft je kind het gevoel dat het moet kiezen tussen jullie. Of je kind is bang dat de andere ouder hem of haar mist. Oudere kinderen bemiddelen soms tussen hun ouders.
Je kind kan niet kiezen, ook niet in gedachten. Het voelt zich verbonden met beide ouders. Je kind kan zich verscheurd voelen en dat heeft invloed op het gedrag van je kind. Probeer als ouders samen een manier te vinden om om te gaan met de boosheid en de machteloosheid van je kind. Zonder elkaar daar verwijten over te maken.
Geef je kind het gevoel dat het van beide ouders mag houden. Zeg dus geen nare dingen over je ex-partner, ook al ben je zelf boos of verdrietig. Maak ook geen ruzie waar je kind bij is. Als ouders veel ruzie maken, zijn de gevolgen van een scheiding voor je kind groter.
Complexe scheiding
Het blijft belangrijk dat je kind goed contact heeft met jullie allebei. Als het mogelijk is, zorg er dan voor dat de scheiding niet complex wordt. Een complexe scheiding is een scheiding waarbij ouders door hun eigen ruzies het geluk van de kinderen niet op de eerste plaats kunnen zetten. De ruzie tussen de ouders lijkt belangrijker te zijn dan een fijne omgeving voor het kind én de ouder. De ruzies gaan soms ook over wat het beste voor het kind is. Stel je voor hoe dat is voor je kind als het er zo in wordt betrokken.
Door het geruzie wordt er vergeten wat kinderen en ouders nou eigenlijk echt nodig hebben. Van een complexe scheiding heeft een kind veel meer last dan van een scheiding waar de ouders redelijk of goed contact hebben.
Meer tips over hoe je je gedraagt naar je kinderen toe tijdens de scheiding vind je op NJi.nl.
Verwarring door goede omgang
Kinderen kunnen in de war raken als de ouders na de scheiding wél heel goed met elkaar kunnen omgaan. Kinderen die dat zien snappen niet waarom hun ouders niet weer samen komen. Sommige kinderen zullen dan hun best gaan doen, zodat het allemaal weer goed zal komen. Leg dan uit dat je niet meer als partners van elkaar houdt. Dat je daarom niet meer bij elkaar wilt wonen. Maar dat je wel gaat proberen om de nieuwe situatie voor je kind zo prettig mogelijk te maken.
Vriendschappen zijn belangrijk
Kinderen van gescheiden ouders die hechte vriendschappen hebben met een leeftijdgenoot verwerken een scheiding makkelijker dan kinderen zonder echt goede vrienden. Een goede vriend biedt als het ware bescherming tegen de gevolgen van de scheiding. Het is dus belangrijk om een kind met echte vrienden niet uit de woonplaats weg te halen.
Leeftijd speelt een rol
Ieder kind is anders. En ieder kind zal dus ook anders omgaan met de scheiding van zijn ouders. Ook de leeftijd van je kind speelt een belangrijke rol als het gaat om hoeveel invloed de scheiding op je kind heeft. Elke leeftijdsfase heeft weer zijn eigen problemen in geval van een scheiding. Er zijn twee levensfasen, waarin het kind (meestal) de minste schade oploopt. Allereerst is dat de tweede helft van de basisschool (8-12 jaar). In deze jaren is je kind meestal redelijk stabiel. Het is veel uit huis, speelt met vriendjes. Je kind heeft een eigen leven buiten het ouderlijk huis. Je kind heeft vooral de emotionele steun van jullie als ouders nodig. Maar je kind begrijpt al veel, heeft al een eigen band jullie beiden opgebouwd. Bovendien kan je kind al redelijk goed voor zichzelf zorgen.
Een andere leeftijdsfase waarin kinderen redelijk goed met een scheiding kunnen omgaan, is de late puberteit (14-18 jaar). Kinderen op die leeftijd hebben al een behoorlijke emotionele afstand van hun ouders. Ze begrijpen beter waarom je als partners scheidt. Ze hebben daar zelf ook een mening over. Ze staan niet meer als machteloze slachtoffers toe te kijken wat er allemaal gebeurt.
Hoe kun je je kind nog meer steunen?
- Bescherm je kind door liefde en aandacht te geven. Wees open en eerlijk tegen je kind. Vertel samen dat jullie gaan scheiden. Betrek je kind niet in het conflict. Op NJi.nl lees je hoe je samen je kind kunt vertellen dat jullie gaan scheiden.
- Vertel dat jullie als ouders gaan scheiden, maar dat jullie niet van je kind scheiden. Jullie blijven allebei van je kind houden. Wees daar duidelijk in.
- Wees duidelijk wat de scheiding voor je kind betekent. Geef je kind de ruimte om daarin zijn eigen weg te vinden.
- Praat met je kind. Kinderen hebben het recht om hun mening te geven. Laat ook zien hoe de mening van je kind meetelt bij jullie scheiding.
- Praat over de gevoelens van je kind en neem ze serieus. Geef een paar keer per dag alle aandacht aan je kind.
- Verwen je kind niet uit schuldgevoel. Blijf opvoeden en grenzen stellen. Je hoeft niet heel streng te zijn, maar wel duidelijk.
- Blijf praten over de dingen die jullie als compleet gezin deden en beleefden. Dat zorgt ervoor dat je kind in ieder geval nog fijne herinneringen heeft aan 'hoe het vroeger was'.
- Vertel je kind steeds opnieuw dat de scheiding niet zijn schuld is.
- Vertel waar je kind gaat wonen en hoe vaak het de andere ouder ziet. Zorg voor een stevige uitvalsbasis, de plaats waar je kind het vaakst is. Dat geeft je kind de meeste rust en dus duidelijkheid. Ouders regelen dit met een omgangsregeling. Sommige ouders kiezen voor co-ouderschap.
- Informeer de school, kinderopvang en verenigingen over wat er gaat veranderen.
- Zoek voor je kind en voor jezelf steun bij vertrouwde personen.
- Vertel je kind dat het altijd vragen mag stellen, wanneer en hoe ingewikkeld ook. Dat helpt je kind het verlies een plaats te geven.
- Blijf in contact met je ex-partner. Jullie zijn samen de ouders van je kind.
- Houd je aan de gemaakte afspraken. Werken ze niet? Overleg dan met elkaar hoe het anders kan.
- Op de website Uitelkaarmetkinderen.nl van het Ministerie van Justitie en Veiligheid vind je meer informatie om de scheiding zo soepel mogelijk te laten verlopen voor jullie én voor jullie kinderen.
Leer kijken door de ogen van je kind
Rekening houden met je kind betekent:
- dat je kind zijn mening mag en kan geven. Maar jullie beslissen en zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van de afspraken;
- dat de zorg niet precies gelijk verdeeld hoeft te worden tussen beide ouders;
- dat je kind niet per definitie beter af is bij de ouder van hetzelfde geslacht;
- dat je je kind niet dwingt om te blijven slapen als je kind dat niet wil;
- dat je kind zelf mag beslissen welke persoonlijke spullen het meeneemt van de ene ouder naar de ander.
Welke gevoelens heb je als ouder?
Ook een volwassene, die zelf heeft gekozen voor de scheiding of die heeft geaccepteerd, gaat door een periode van verlies heen. Je verliest je vertrouwen in de eeuwigheid van je relatie en je liefde. Je verliest misschien je veilige woonplek, je financiële positie wordt anders. Soms word je voor een voldongen feit geplaatst. Je hebt helemaal geen keus. Aan jou wordt niet om instemming gevraagd. Dat leidt er soms weer toe dat over elk stukje van het definitief vaststellen van de scheiding met bijbehorende voorwaarden, strijd wordt gevoerd.
Na twee jaar
Een scheiding zorgt voor veel emoties bij jullie als ouders, maar het doet ook veel met kinderen. Soms brengt het opluchting. Maar altijd ook verdriet. Afscheid nemen van wat zo mooi begonnen is, doet zeer. Meestal hebben gezinnen na een jaar of twee min of meer hun draai weer gevonden. Er is een nieuw ritme ontstaan. Kinderen zijn vertrouwd geworden met de nieuwe situatie. Andere dingen dan de scheiding worden belangrijker. Maar een beetje onwennig zal het altijd wel blijven.
Zoek hulp
Het is belangrijk om de scheiding zo goed mogelijk te regelen voor je kind(eren). Dat kan met professionele hulp en praktisch advies.
- Via VillaPinedo.nl kun je een online workshop voor gescheiden ouders volgen.
- Je kind kan meedoen aan bijvoorbeeld Dappere Dino's (6 tot 8 jaar), Kies voor het Kind (4 jaar en ouder) en het Brugproject (8 tot 12 jaar).
- Een Kindbehartiger kan je kind (juridisch) ondersteunen bij het scheidingsproces.
