Mentale gezondheid

Anorexia

Anorexia nervosa is een eetstoornis die meestal ontstaat bij jongeren tussen de 15 en 26 jaar. Anorexia komt vaker voor bij meisjes dan bij jongens. Het is een vrij zeldzame eetstoornis waarbij jongeren uit alle macht proberen af te vallen door te vasten of over te geven. Soms gebruiken ze laxeermiddelen, plaspillen of darmspoelingen.

Hoe begint anorexia?

Anorexia begint vaak na een periode van intensief lijnen. Deze jongeren zijn heel bang om dik te worden. Ze worden steeds dunner en kunnen dan niet meer stoppen met afvallen. Als een jongere eenmaal anorexia heeft ontwikkeld, houden de problemen vaak langere tijd aan: gemiddeld ongeveer vier jaar, met uitschieters naar een maand of tientallen jaren.

Waaraan herken je anorexia?

Het kan zijn dat je kind anorexia heeft als het:

• veel afvalt;
• slecht eet;
• opvallend vaak naar de wc gaat;
• niet (meer) ongesteld wordt;
• opeens extreem veel gaat sporten.

Bij jonge tieners (tussen de 12 en 15 jaar) kan anorexia zich ook uiten in een groeistop. Dit kan later niet meer ingehaald worden.

Schade aan lichaam en geest

Anorexia kan veel schade aanrichten aan lichaam en geest. Botontkalking, een groeistop, problemen met de menstruatie en huidproblemen, maar ook depressie, lusteloosheid en vermoeidheid horen erbij. In uiterste gevallen is ziekenhuisopname en dwangvoeding nodig. In het allerergste geval kan anorexia zelfs de dood tot gevolg hebben.

Oorzaken

Er is weinig bekend over de oorzaken van anorexia nervosa. Wel is er een aantal risicofactoren bekend:

Geslacht en leeftijd: bij 95% gaat het om jonge vrouwen. Het verloop van de ziekte is bij mannen en vrouwen hetzelfde.

Individuele kwetsbaarheid is voor een deel erfelijk bepaald. Welke rol erfelijkheid speelt is onduidelijk. Er bestaat een verhoogd risico om anorexia nervosa te krijgen bij kinderen van ouders die:

• anorexia nervosa hebben;
• een angst- of stemmingsstoornis hebben;
• een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis hebben.

Misverstanden over anorexia

Vaak denken mensen dat anorexia te maken heeft met mooi willen zijn en voldoen aan een modebeeld. Waarschijnlijk is dit niet juist. De stoornis bestaat al zo lang als de mensheid bestaat, en lijkt een diepere oorzaak te hebben. Anorexia komt veel voor bij jongeren die een hoog prestatieniveau hebben en alles graag heel goed willen doen. Er lijkt een link met controledwang te zijn.

Wat kun je doen?

Er zijn geen medicijnen tegen anorexia, en de specialisten zijn het niet eens over wat de beste behandeling is. Dit betekent dat je op je eigen intuïtie en de helpende hand van enkele experts bent aangewezen.

Je kunt in elk geval voor zeer gezonde voeding zorgen. Als je kind al eet, laat het dan voedingsmiddelen eten uit de Schijf van Vijf.

Praten helpt niet meer

Tegen een kind dat zichzelf uithongert, kun je praten wat je wilt. Je kunt zeggen dat het prachtig is, of veel te dun en helemaal niet dik, maar in deze omstandigheden is je kind een patiënt geworden die niet voor rede vatbaar is. De hersenen functioneren niet meer normaal. Wat je zegt dringt niet meer door. Een anorexiapatiënt die in de spiegel kijkt, ziet een veel te dik persoon staan, ook al vallen de kleren bijna van het lijf.

Therapie

Gedragstherapie kan werken. Daarbij zal je kind ongewenst gedrag (niet eten) afleren en gewenst gedrag (eten) juist aanleren, via een duidelijk systeem van taken en beloningen. In het beginstadium kan het bij vrij jonge kinderen zinvol zijn om met het hele gezin in therapie te gaan. Er zijn speciale klinieken voor eetstoornissen waar je terechtkunt voor informatie en advies.

Informatie en hulp

• Eetstoornisvrij.nl - o.a. een uitgebreid overzicht van (online) hulpinstanties.
• Proud2bme.nl - met o.a. ervaringen van andere ouders
• Eetstoornissen.nl - website van WEET, patiëntenvereniging voor eetstoornissen
• Kenniscentrum-kjp.nl - website van het kenniscentrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie
• Firsteetkit.nl - voor als je denkt dat iemand in je omgeving een eetstoornis heeft